cây rẻ quạt là cây gì ? Tác dụng của cây rẻ quạt

Cây rẻ quạt là cây gì ?

Cây rẻ quạt hay còn được người ta gọi là cây xạ can hay cây lưỡi đồng . Nó có tên khoa học là Belamcanda sinensis (L) DC cùng họ với cây lay ơn , đặc điểm 2 cây này cũng khá là giống nhau.

Chúng có kích thước cao chừng 40 - 60 cm . lá dài từ 30 - 40cm , mới nhìn thoạt đầu cây rẻ quạt khá là giống cây lay ơn (Do chúng cùng họ) . Chúng thường mọc theo từng lùm to nhỏ khác nhau . Thân cây rẻ quạt mọc thẳng lá xòe ra hai bên , nhìn vào ta liên tưởng ngay tới hình cây quạt nên người ta gọi nó là cây rẻ quạt .

 

Khu vực phân bố

Cây rẻ quạt được tìm thấy rất nhiều ở các nước như nhật bản , Trung quốc và một số quốc gia châu á khác .

Ở Việt Nam cây rẻ quạt phân bố nhiều ở các khu vực phí bắc nước ta như Lào Cai, Hòa Bình, Lạng Sơn , Nghệ An và một số tỉnh phía nam như cần thơ ..

Chúng là loại ưa độ ẩm nên thường mọc gần các bờ suối , sông và các nơi có độ ẩm cao như các vùng trũng , đầm lầy ....

Ngày nay cây rẻ quạt được nhiều gia đình sưu tầm trồng trong nhà , đặc biệt là các vườn của các thầy thuốc nam khá nhiều loại cây này .

Đặc điểm nhận dạng

Nhận dạng cây rẻ quạt rất dễ do chúng khá giống với họ lay ơn mà ai cũng biết . Cây rẻ quạt mọc thẳng đứng cao chừng 40 - 60cm lá tủa ra 2 bên như hình cây quạt . 

Hoa cây rẻ hạt có màu cam chấm đỏ , một lần ra hoa thành một chùm có rất nhiều bông . Hoa có 6 cánh không bằng nhau , thông thường là 3 cánh nhỏ , 3 cánh lớn xen kẻ lẩn nhau .

 

Thành phần hóa học:

Theo nhiều nghiên cứu khoa học, cây rẻ quạt có chứa các isoflavon như: tectoridin, iridin, iristectorigenin, 7-0-methylirisolidon, belamcandin, dichotomitin, irisfloretin. Ngoài ra, còn các hoạt chất khác như: belamcandal, desacetylbelamcandal, belamcandol A.

Các nhà khoa học đã chứng minh trong cây rẻ quạt có chứa rất nhiều : glucozit belamcandin, glucozit iridin.

Tác dụng của cây rẻ quạt ?

Cây rẻ quạt có tác dụng rất nhiều trong các bài thuốc nam , dùng để trị các bệnh về viêm họng , viêm phế quản, các bệnh về vấn đề hô hấp  rất tốt . Ngoài ra cây rẻ quạt còn được dùng để trị một số loại bệnh lý khác như sốt, thống kinh, bí đại tiểu tiện, sung vú, tắc tia sữa, đau nhức tai, rắn cắn ...

Cây rẻ quạt có vị đắng, tính hàn, hơi độc. Có tác dụng thanh hỏa, giải độc, tán huyết, tiêu đờm, khai thông đường hô hấp.

Cách dùng cây rẻ quạt

Cây rẻ quạt dùng làm thuốt được tất cả từ lá thân , củ điều có thể để dùng làm thuốt . Nhưng hiệu quả nhất là ở phần củ sau đó là phần thân và tới phần lá .

Cách dùng là sau khi nhổ về đem rửa sạch sau đó ngâm với nước vo gạo khoản 1 ngày rồi đem thái thành từng lát nhỏ khoản 0.5cm rồi đem phơi khô . Sau khi khô thì bạn có thể để danh dùng từ từ , khi nào cần thì lấy ra dùng. bảo quản nơi khô ráo không bị ẩm móc là được .

Công Dụng và Cách dùng, liều dùng

- Điều trị ho, có đờm, điều trị sưng vú, tắc sữa, đại tiểu tiện không thông, quai bị: Dùng 10g cây khô sắc với 800ml nước để uống hàng ngày.

- Điều trị viêm phế quản mãn tính: Cây rẻ quạt khô 5g, hoàng cầm, cát cánh, cam thảo mỗi vị 2g sắc nước uống hàng ngày.

- Điều trị tích nước trong bụng: Lấy 20g cây tươi giã lấy nước uống, khi thấy đi tiểu được thì thôi.

- Lưu ý: Khi dùng trực tiếp lá tươi nên dùng với liều lượng thấp từ 5 đến 7 gam, nếu dùng nhiều có thể gây nóng, bỏng rát trong miệng.

Dịch chiết liều cao từ cây rẻ quạt có tác dụng:

• Ức chế nhiều loại nấm da.
• Kháng nhiều chủng virus đường hô hấp.
• Tăng tiết nước bọt.

Nước sắc cây rẻ quạt có tác dụng:

• Giải nhiệt, long đờm.
• Kháng viêm
• Ức chế nhiều chủng vi khuẩn như:  Cầu khuẩn bồ đào, khuẩn liên cầu, khuẩn bạch hầu, khuẩn thương hàn.

 

Cách chữa các loại bệnh từ cây rẻ quạt

Trị Viêm Họng

Viêm đau đường hô hấp trên: đau họng, viêm amidan, có đờm, viêm thanh quản…:

• Rẻ quạt sắc nước uống
• Rẻ quạt tươi giã lấy nước uống
• Rẻ quạt tươi ăn sống với muối

Cách khác rễ cây rẻ quạt đem phơi khô rồi dùng nó nhai với chút muối ăn để sát trùng vòm họng. Làm vài ba lần như thế thì khỏi bệnh

Trị Ho

Trị ho mà khí nghịch lên, trong họng có nước khò khè như gà kêu:

• Rẻ quạt 13 củ
• Ma hoàng 120g
• Sinh khương 120g
• Tế tân: 90g
• Tử uyển: 90g
• Khoản đông hoa: 90g
• Ngũ vị tử ½ thăng
• Đại táo 7 trái
• Bán hạ(chế)

Trị thủy cổ

Trị thủy cổ, bụng to như cái trống, trong bụng kêu óc ách, da xám đen, trị âm sán sưng đau, đau như kim đâm vào hông sườn, trị táo bón, tiểu bí, họng sưng đau:

• Rẻ quạt tươi giã lấy nước uống

Trị ghẻ lở

Trị ghẻ lở do trúng phải xạ độc:

• Rẻ quạt: 80g
• Thăng ma: 80g

Trị sốt rét

Trị sốt rét lâu ngày, có báng:

• Rẻ quạt
• Miết giáp (chế)

Trị họng sưng đau

Trị họng sưng đau, ăn uống không thông:

• Rẻ quạt: 4g
• Hoàng cầm tươi: 2g
• Cam thảo tươi: 2g
• Cát cánh:  2g
• Tán bột, hòa với nước mát uống

Trị sưng vú

Trị vú sưng mới phát:

• Rẻ quạt, lựa loại gốc giống hình con Tằm nằm chết cứng
• Rễ cỏ Huyên
• Tán bột, trộn với mật, đắp  vào

Trị bạch hầu:

• Xạ can 3g
• Sơn đậu căn 3g
• Kim ngân hoa 15g
• Cam thảo 6g

Trị quai bị

• Rễ Rẻ quạt tươi 10-15g, sắc uống

Hoặc

• Rẻ quạt
• Tiểu huyết đằng [lá]. Nghiền nát, đắp chỗ sưng

Bệnh răng miệng

Sắc cây rẻ quạt lấy nước súc miệng hằng ngày giúp tránh được các bệnh về răng miệng rất tốt

Trị khớp gối viêm, té ngã tổn thương

• Xạ can 90g
• Rượu: 500ml. Ngâm  một tuần, Mỗi lần uống 20ml, ngày 2 lần.

Những lưu ý khi dùng cây rẻ quạt

Do cây rẻ quạt có tính độc nên không nên dùng lâu sẽ gây suy nhược cơ thể .

Cây rẻ quạt có tình Hàn khá cao và có độc nhẹ do đó những người có thể trạng yếu , suy nhược thì không nên dùng chúng . Đặc biệt phụ nữ mang thai và trẻ em thì không nên dùng cây rẻ quạt .

Nếu dùng trong thời gian ngắn mà không có hiệu quả bạn nên tới các trung tâm y tế để được khám kỹ hơn.